Huidige situatie >> Aanbevelingen
Hoe brengen we ons economie onderwijs naar de 21ste eeuw?
Ondanks belangrijke verschillen tussen de opleidingen is de conclusie van dit onderzoek dat Nederlandse economie-opleidingen studenten niet goed voorbereiden op een leidende rol in het omgaan met de fundamentele uitdagingen waar onze samenleving voor staat.
Dat betekent dat we collectief opnieuw moeten nadenken: wat voor training heeft de econoom van morgen nodig? En voor alle duidelijkheid: Rethinking Economics is niet bedoeld als een gesloten organisatie van kritische studenten en academici. Het is bedoeld als een proces, een voortdurende dialoog tussen studenten, docenten en professoren, curriculum-ontwerpers, en belanghebbenden in de hele samenleving. We willen niet voorschrijven hoe het moet, want ook wij hebben niet de waarheid in pacht. Wat we willen is verbeeld in ons logo: we willen verschillende ideeën laten samenkomen en verder komen door dialoog en samenwerking.
Hoe kunnen economie-opleidingen worden hervormd, of zelfs opnieuw ontworpen, op een manier die recht doet aan de hoge vereisten? Hiervoor moeten we eerst kritisch kijken naar de structuur van de curricula, het wereldbeeld dat hun basis vormt. We moeten onszelf de fundamentele vraag stellen: waar bereiden we deze jonge mensen op voor? We zetten hier eerst uiteen welke veranderingen ons nodig lijken, en schetsen eerste stappen in de richting. Dat begint met een paar gerichte ideeën voor de vier dimensies van een goede opleiding, en eindigt met aanbevelingen specifiek voor studenten, docenten, faculteitsbesturen en de overheid.
1. Training in onderzoeksmethoden voor een professioneel econoom zou ook training omvatten in kwalitatieve methoden zoals interviewtechnieken en kwalitatief veldwerk, en vereist daarnaast een bredere en opener benadering van onderzoeksdesign.
2. Om effectief gebruik te maken van theorie moeten studenten systematisch blootgesteld worden aan een mix van theoretische benaderingen. Natuurlijk is de omvang van ieders intellectuele gereedschapskist beperkt, maar wij denken dat het ook een catalogus zou moeten bevatten: studenten moeten een overzicht krijgen van wat voor andere benaderingen er bestaan. Zo kunnen we leren hoe we verschillende benaderingen kunnen combineren en vergelijken, en de meest vruchtbare combinatie toe te passen om de echte wereld te begrijpen. Essentiële inzichten over de economie uit naburige disciplines zouden eveneens standaard onderdeel moeten vormen van de opleiding van elke econoom.
3. Om de economie echt te leren begrijpen moeten we regelmatig de theoretische orde van de collegebanken verlaten en ons naar buiten wagen, in de echte economie. Studenten zouden echte economische casussen op zichzelf staand moeten bestuderen, niet slechts als voorbeeldjes om een theorie te illustreren.
4. We worden geen kritische, open-minded en reflectieve denkers door blind theorie en wiskunde te reproduceren. Het is productiever om onze eigen aannames te onderzoeken en bevragen, om theorieën met elkaar in contrast te brengen, en om sterke argumenten zowel te leren maken als te leren weerleggen.
Dus wat kan elk van ons doen, om ons economie-onderwijs naar een hoger plan te tillen?
Studenten, wees kritisch op wat je leert. Vraag niet alleen: "komt dit op het tentamen?" Vraag: "klopt dit met de echte wereld?" en "wat missen we in deze benadering?". Draagt de professor een eenzijdig en gedateerd stukje tunnelvisie uit, over "hoe economen denken"? Spreek hem en zijn collega's erop aan, en bespreek het in de opleidingscommissie. Organiseer een leesgroep, een evenement of een kroegcollege (inspiratie). Als je wilt kan je aansluiting vinden bij het Rethinking Economics netwerk en hulp krijgen van een wereldwijd studenten-netwerk in meer dan dertig landen, met veel ervaring, goede contacten en allerlei resources (neem contact met ons op).
Docenten, realiseer je waarom je studenten in die collegezaal zitten. 97% van ons gaat niet verder in de academie. We zijn daar om de echte economie beter te begrijpen, met welke middelen dan ook. Dus breng die economie binnen! Begin colleges met de krant van de dag, vraag gastsprekers uit het veld. Stimuleer open en associatief denken, breng literatuur en gastsprekers uit andere disciplines, en aarzel niet om de zwakke plekken te benoemen van de theorie die je onderwijst. Wees niet een van die docenten die slechts een lesboek afdraaien. Wees trots op je rol als docent, en gebruik hem! Kick-start discussies, speel advocaat van de duivel. Open die geesten!
Via onderwijs bereik je veel meer mensen dan via de meeste academische publicaties. Maar momenteel is lesgeven ondergewaardeerd, het wordt niet beloond om daar tijd in te steken. Vaak is de urennorm voor lesgeven op geen stukken na genoeg (Ter Horst, 2013). Accepteer dit niet stilzwijgend! Sta op tegen die status quo, met studenten aan je zijde.
Docenten en opleidingscoördinatoren, zorg ervoor dat jullie mensen genoeg tijd hebben voor onderwijs, niet alleen voor onderzoek. Als dat moeilijk is, vecht voor je docenten en je studenten, en zorg dat zij ook weten welke druk er op jou is, zodat je ze daarbij kunnen steunen. Daarnaast: besteed publiekelijk aandacht aan economie-onderwijs, organiseer een seminar of conferentie over de vraag wat economiestudenten zouden moeten leren om later hun cruciale sociale functies goed te kunnen vervullen. En stel jezelf alstjeblieft deze vraag: hoe komt ons curriculum tot stand? Is het de uitkomst van een onderhandeling over wiens sub-discipline belangrijker is? Of is het met zorg ontworpen, uitgaand van het besef dat de meeste studenten daar niet zijn om academicus te worden, maar om over de economie te leren nadenken? Tot slot: aarzel niet om anders te zijn dan andere universiteiten. Zo focust de opleiding in Wageningen zich op beleidseconomie, terwijl Utrecht meer inzet op multidisciplinariteit. Diversiteit in de focus van economie-opleidingen maakt het Nederlands economieonderwijs alleen maar sterker.
Overheid, kijk naar de verdelingslogica van onderzoeksgeld. Moedigt dit breed en interdisciplinair denken aan, of scoren op de vierkante millimeter? Want dit heeft zijn weerslag in hoe academici lesgeven. En kijk naar hoe onderwijs gefinancierd wordt. Worden universiteiten gestimuleerd om hun personeel carrièremogelijkheden te bieden gericht op onderwijs? Dat is een effectieve manier om te zorgen voor de gepassioneerde docenten, die niet zo gericht zijn op rankings en publiceren in smalle elite-journals, die hun hele aandacht kunnen en willen richten op het opleiden van de breed-denkende economen van de toekomst. Wij stellen voor dat Nederland het voorbeeld volgt van Engeland en Frankrijk, en een onderzoek instelt naar de vraag die dit onderzoek opwerkt: wordt de samenleving gediend door de manier waarop ons academisch economie-onderwijs is opgezet, en zo niet, wat voor beleidsmaatregelen kunnen worden genomen om sterkere en relevantere programma's te creëren?
Klimaatverandering, vergrijzing, ongelijkheid, migratie, robotisering; dit zijn de uitdagingen die de toekomst van onze samenleving zullen vormgeven. De economie speelt een belangrijke rol in allemaal. Dat betekent dat grondige, brede economie-opleidingen een van de beste manieren zijn om te investeren in de toekomst van onze samenleving. Laten we bouwen aan zulke opleidingen; in samenwerking en gesprek.
Zie meer
Verder Denken
Pluriforme opleidingen